Python’da dizeler, metinsel bilgileri temsil etmek ve işlemek için çok önemli temel veri tipleridir. Bu öğretici, temel işlemlerden gelişmiş tekniklere ve pratik uygulamalara kadar dizelerle çalışma konusunda kapsamlı bir kılavuz sunmaktadır.
İçerik Tablosu
- Temel Dize İşlemleri
- Dize İşleme ve Dönüştürme
- Bilgi Arama ve Çıkarma
- Dize Bölme ve Birleştirme
- Dize Biçimlendirme ve Enterpolasyon
- Dize Tür Dönüşümleri
- Gelişmiş Dize İşlemleri
- Dosyalar ve Dizelerle Çalışma
- Özel Dize Türleri ve Fonksiyonları
- Hata Ayıklama ve Hata İşleme
- Pratik Uygulamalar
- Sonuç ve En İyi Uygulamalar
1. Temel Dize İşlemleri
Dizeler tek tırnak (‘…’), çift tırnak (“…”) veya üçlü tırnak (”’…”’ veya “””…”””) kullanılarak tanımlanır. Temel işlemler şunlardır:
- Birleştirme:
+
operatörü kullanılarak dizeleri birleştirme.greeting = "Merhaba" + ", dünya!"
- Tekrarlama:
*
operatörü kullanılarak dizeleri tekrarlama.repeated = "Python " * 3
- İndeksleme: Köşeli parantezler
[]
kullanılarak tek tek karakterlere erişme.my_string = "Python"; print(my_string[0]) # Çıktı: P
- Dilimleme:
[başlangıç:bitiş:adım]
dilimleme kullanılarak alt dizeleri çıkarma.print(my_string[1:4]) # Çıktı: yth
- Uzunluk:
len()
kullanılarak uzunluğu belirleme.print(len(my_string)) # Çıktı: 6
- Değişmezlik: Dizelerin değişmez olduğunu; bir diziyi yerinde değiştiremeyeceğinizi, yalnızca yeni bir tane oluşturabileceğinizi anlama.
2. Dize İşleme ve Dönüştürme
Python çok sayıda yerleşik yöntem sağlar:
upper()
velower()
: Büyük/küçük harf dönüştürme.strip()
,lstrip()
,rstrip()
: Boşlukları kaldırma.replace()
: Alt dizeleri değiştirme.title()
: Her kelimenin ilk harfini büyük harfle yazma.capitalize()
: Yalnızca ilk harfi büyük harfle yazma.
3. Bilgi Arama ve Çıkarma
find()
veindex()
: Alt dizeleri bulma (find()
bulunamadığında -1 döndürür,index()
bir istisna oluşturur).startswith()
veendswith()
: Önek ve soneki kontrol etme.- Düzenli İfadeler (
re
modülü): Güçlü desen eşleştirme.
4. Dize Bölme ve Birleştirme
split()
: Bir diziyi alt dizi listesine ayırır.join()
: Bir yinelemenin elemanlarını bir diziye birleştirir.
5. Dize Biçimlendirme ve Enterpolasyon
- f-dizileri (biçimlendirilmiş dize değişmezleri): İfadeleri doğrudan dizelere gömme.
name = "Ayşe"; age = 30; print(f"Adım {name} ve {age} yaşındayım.")
str.format()
: Daha esnek biçimlendirme.- Eski
%
biçimlendirme (az tercih edilir).
6. Dize Tür Dönüşümleri
int()
,float()
,str()
,bool()
: Dizeler ve diğer türler arasında dönüştürme.try-except
bloklarıyla olası hataları yönetme.
7. Gelişmiş Dize İşlemleri
- Unicode karakterler ve işleme.
- Dize kodlama ve kod çözme (UTF-8, ASCII, vb.).
- Bayt dizileri (
bytes
türü).
8. Dosyalar ve Dizelerle Çalışma
open()
, read()
, write()
ve close()
(daha iyi hata işleme için bağlam yöneticileriyle) kullanılarak dizeleri dosyalara okuma ve yazma.
9. Özel Dize Türleri ve Fonksiyonları
- Ham dizeler (
r""
): Kaçış sekansı yorumlamasını engelleme. - Çok satırlı dizeler (üçlü tırnak).
- Kaçış sekansları (
n
,t
, vb.).
10. Hata Ayıklama ve Hata İşleme
Yaygın hatalar (IndexError
, ValueError
, TypeError
) ve bunların try-except
blokları kullanılarak nasıl ele alınacağı.
11. Pratik Uygulamalar
Gerçek dünya kullanım örnekleri: metin işleme, veri temizleme, web scraping, doğal dil işleme, vb.
12. Sonuç ve En İyi Uygulamalar
Ana kavramların özeti, verimli ve okunabilir dize kodu yazmak için en iyi uygulamalar ve daha fazla öğrenme kaynakları.